Akciğer
kanseri gelişimi için risk faktörleri
Tüm akciğer
kanserlerinin %80-90’ı sigara içmeye bağlı olarak gelişir. Yani
akciğer kanseri gelişimi için en önemli için risk faktörü sigaradır.
Sigara içme süresi, toplam içilen sigara sayısı arttıkça akciğer
kanseri gelişme riski artar.
Aktif sigara içiminden sonra akciğer kanserinin en önemli ikinci
risk faktörü pasif sigara içiciliği veya duman altı olmaktır. Pasif
sigara içiciliğinin tek başına ortalama 1.2-1.3 kat akciğer kanseri
olma riskini arttırdığı bildirilmektedir.
Sigara kullanımının dışında genetik bazı
faktörler, yani ailede (birinci derece yakınlarda) akciğer
kanseri olması akciğer kanserine yakalanma riskini 2,4 kat arttırmaktadır.
Ailesinde akciğer kanseri olan bireylerde akciğer kanseri görülme olasılığı
daha fazladır. Özellikle ailede akciğer kanseri öyküsü ile birlikte
sigara kullanımı, riski daha da arttırmaktadır.
Ailede
akciğer kanseri olan ve hiç sigara içmemiş bir kadının akciğer
kanseri riski 2.8 kat artmış iken; ailede akciğer kanseri olmayan ve
sigara içen bir kadında bu risk 11.3 kat artmıştır; ailede akciğer
kanseri olan ve sigara içen bir kadında ise bu riskin 30 kat arttığı
gösterilmiştir.
Ayrıca asbest denen, kimyasal maddelere çok dayanıklı lifsel
yapıda kanserojen bir mineral; akciğer, özelikle de akciğer zarı
kanseri (Mezotelyoma) oluşumunda etkilidir. Halk arasında ak toprak, çorak
toprak, gök toprak, çelpek, höllük veya ceren toprağı gibi isimlerle
bilinir. Asbest Anadolu'nun birçok yöresinde bulunmakta ve halkımız
tarafından bilinçsizce kullanılmaktadır. Köylüler, asbesti evlerinin
damlarına sermek, evlerini badana yapmak için ve küçük çocuklarda
pudra yerine kullanırlar. Amasya bölgesinde ve Kayılar yörüklerinde
ise bebekler, höllük toprağı olarak bilinen ısıtılmış asbestle
sarılmaktadır. Bu uygulamalar sırasında havaya karışan asbest
lifleri yoğun şekilde solunur. Asbest, onu topraktan çıkaran ve
kullanan köylülerden başka, asbestin kullanıldığı endüstri alanlarında
(gemi, uçak, otomobil sanayiinde) çalışan işçiler için de çok
zararlıdır.
Diyarbakır'ın Çermik ve Çüngüş, Eskişehir'in Mihalıççık,
Kaymaz ve Çifteler, Denizli'nin Tavas, Kütahya'nın Aslanapa ve Gediz,
Konya'nın Ereğli, Ayrancı ve Halkapınar, Sivas'ın Yıldızeli ve Şarkışla,
Şanlıurfa'nın Siverek Elazığ'ın Maden ve Polu köyleri ülkemizde
asbeste bağlı hastalıkların sık görüldüğü yerlerdir.
Asbest,
kadmiyum, nikel, krom gibi mesleki etkenler ve radyasyon akciğer kanseri
riskini artırır. Asbest maruziyetinde bu risk 5 iken, sigara ile
birlikte olduğunda risk 50-100 kat artar. Mesleki radon maruziyetinde
risk 20 kat artmaktadır. Tütün kullanımıyla beraber bu artış daha
fazladır. Ev içi radon maruziyetinin akciğer kanserlerinin % 10’unun
nedeni olduğu tahmin edilmektedir.
-
Bazı metal ve
kimyasal maddelere mesleksel maruziyet, ,
-
Radon gazı,
-
Radyasyon,
-
Önceden geçirilmiş
bazı akciğer hastalıkları (akciğer tüberkülozu, interstisyel
fibrozis, büllöz amfizem ve doku harabiyeti ile seyreden diğer bazı
akciğer hastalıklarında ortaya çıkan nedbe dokusu akciğer
kanseri gelişimi için bir zemin oluşturabilir.)
-
Beslenme
alışkanlıkları: Yüksek yağlı diyetle beslenen sigara
tiryakilerinde akciğer kanseri riskinin arttığı gösterilmiştir.
Çay (özellikle yeşil çay) tüketimi de koruyucu etki gösterir.
-
Ayrıca motorlu taşıtlara,
fabrika bacalarına bağlı hava kirliliklerinin, Hava kirliliğinin
akciğer kanseri riskini arttırabileceği düşünülmektedir ancak
riskin derecesi belirlenememiştir.
-
Evlerde uygun olmayan
şekilde odun-kömür yakarak ısınmanın kanser yapıcı maddelerin
oluşmasına neden olduğu gösterilmiştir.
|